دستگاه داکت اسپلیت و مزایا و معایب آن چیست؟

در پاسخ به سوال داکت اسپلیت چیست به طور ساده می توان گفت که داکت اسپلیت در واقع همان اسپلیت (کولر گازی) است و با این تفاوت که در کولر گازی، یونیت داخلی به صورت دیواری یا سقفی روکار اجرا می‌شود ولی یونیت داخلی (یا هواساز) داکت اسپلیت به صورت توکار و درون سقف کاذب (یا قسمتی از سقف مثل راهرو یا ورودی اتاق ها) نصب می‌شود و سپس با کانال کشی به اتاق‌ها یا قسمت‌های مختلف یک واحد از یک ساختمان متصل شده و هوای تازه را بعد از فیلتر کردن و تنظیم دما در آنها توزیع می‌کند. 

در شکل زیر نمایی از یونیت داخلی که به یونیت خارجی (خارج از ساختمان) با لوله کشی مسی متصل شده، نشان داده شده است. در ادامه برای اینکه بدانید این سیستم چه مزایایی و معایبی دارد، توصیه می‌کنیم که به نحوه چینش قطعات تشکیل دهنده آن (مطابق شکل زیر) و نحوه توزیع هوا با کانال دقت کنید زیرا این دستگاه یک سیستم کانال دار محسوب شده و عیب ها و مزایایی که دارد به سیستم های تهویه کانال دار مربوط می‌شود.

اجزای داکت اسپلیت

1.یونیت خارجی: یونیت خارجی یا کندانسور در بیرون ساختمان و در فضای باز نصب می‌شود.

2.یونیت داخلی: یونیت داخلی یا هواساز در داخل ساختمان و معمولا در زیر سقف کاذب نصب می‌شود.

3.لوله مسی: این لوله یونیت خارجی وداخلی را بهم متصل می‌کند.

4.کانال ها: کانال ها به صورت گرد یا چهارگوش است و یونیت داخلی را به دریچه ها متصل می‌کند.

5.دریچه ها: در انتهای کانال‌ها دریچه هایی تعبیه شده‌اند و هوای سرد شده یا گرم شده را به اتاق ها انتقال می‌دهد.

6.ترموستات: تنظیم دما سرعت کارکرد فن و غیره توسط ترموستات دیواری کنترل می‌شود.

گرمایش داکت اسپلیت ها :

البته داکت اسپلیت تنها در سیکل سرمایش مشابه کولر گازی عمل می‌کند و در سیکل گرمایش کاملا با آن متفاوت است. به طوری که در یونیت داخلی آن، کویل آب گرم وجود دارد که در فصل زمستان ، آب گرمی که توسط پکیج یا موتورخانه ایجاد می‌شود، درون کویل‌ها جریان می‌یابد و کویل را گرم می‌کند و با چرخش فن یونیت داخلی و در نتیجه برخورد هوا با سطح گرم کویل، هوا گرم می‌شود و دیگر مانند کولر گازی از سیکل تبرید تراکمی (انرژی برق و کمپرسور) در گرمایش استفاده نمی‌شود و عملا یونیت خارجی دستگاه داکت اسپلیت در زمستان خاموش می‌شود. اگر دقت کرده باشید در کولرهای گازی می توان در فصل زمستان از دستگاه گرما گرفت ولی به خاطر مصرف برق معمولا چنین کاری کمتر انجام می‌شود ولی در دستگاه داکت اسپلیت دیگر نیاز نیست که کمپرسور برای گرمایش روشن شود و فقط کافی است که آبگرم پکیج یا موتورخانه را به آن متصل کنیم. این یکی از مزایایی است که دستگاه داکت اسپلیت دارد.

انواع، ظرفیت و نصب اسپلیت‌ها :

امروزه انواع داکت اسپلیت‌های اینورتر (دور متغیر) و معمولی (دور ثابت) و نیز تک فاز و سه فاز به بازار عرضه شده است.

ظرفیت سرمایش و گرمایش داکت اسپلیت نسبت به اسپلیت (کولر گازی) بیشتر است و فضاهای بزرگتری را می توان با آن تهویه نمود.

با توجه به گوناگونی طرح های ارائه شده در کانال ها و یونیت‌های داخلی، می توان آن را در ساختمان‌هایی با ارتفاع کم سقف کاذب نیز نصب نمود. برای نصب یونیت داخلی داکت اسپلیت لزومی ندارد که کل ساختمان با سقف کاذب پوشیده شود بلکه در قسمتی از سقف (معمولا در راهروها و ورودی ها)، با ارتفاع ۲۵ سانتی متر نیز نصب می‌شود. تا اینجا تا حدود زیادی به پاسخ سوال داکت اسپلیت چیست رسیده ایم و در ادامه می خواهیم که به عیب‌های مهم آن بپردازیم و همچنین اینکه این دستگاه چه مزیت هایی را دارد بررسی کنیم.

حتما بخوانید:

تفاوت دستگاه تصفیه هوا با دستگاه تهویه هوا در چیست؟

مشخصات و مزایای داکت اسپلیت‌ها :

۸ مزیت مهم این سیستم عبارتند از 

۱ . قیمت اولیه پایین داکت اسپلیت‌ها

اولین و مهمترین دلیل برای فروش و کاربرد این سیستم، قیمت اولیه کمتر آن (حدود ۳۰ درصد) نسبت به سایر سیستم ها مانند مینی چیلر و فن کویل است. البته باید به هزینه اجرای داکت اسپلیت نیز توجه کرد که نسبت به سیستمی مثل چیلر و فن کویل بیشتر است و اگر از دمپر نیز در هر شاخه از کانال‌های آن استفاده شود، قیمت آن به مراتب بالاتر هم می‌رود.

۲ . تامین هوای تازه

در این سیستم هوای تازه مورد نیاز ساختمان با اکسیژن کافی هم در فصل زمستان و هم تابستان از بیرون ساختمان (از راه کانال) تامین می شود.

۳ . استفاده از تکنولوژی دور متغیر یا اینورتر

انواع داکت اسپلیت در دو نوع اینورتر (موتور الکتریکی دور متغیر که کمپرسور را به گردش در می آورد) و نوع معمولی (موتور الکتریکی با دور ثابت کار می کند) وجود دارند که نوع اینورتر باعث می‌شود که داکت اسپلیت همواره با حداکثر توان کار نکرده و تنها متناسب با نیاز درخواستی و با کم و زیاد شدن دور موتور محرک کمپرسور ، تهویه مطبوع مورد نظر را تامین می‌کند.

با توجه به اینکه در این دستگاه معمولا از کمپرسور اسکرال استفاده می‌شود ، نوع اسکرال نسبت به دیگر کمپرسورها ارزان قیمت تر بوده و به خاطر وجود کمترین تعداد قطعات متحرک، طول عمر بیشتر و نیز صدا و لرزش کمتری نسبت به سایر کمپرسورها دارد. در ضمن در سیستم های دیگر مانند مینی چیلر و فن کویل نیز از کمپرسور نوع اسکرال و تکنولوژی اینورتر استفاده می‌شود.

۴ . فیلتر نمودن هوا

داکت اسپلیت قابلیت فیلتر نمودن هوای ورودی به محیط را با استفاده از فیلترهای قابل شستشو دارد.

۵ . مجزا شدن هزینه شارژ هر واحد از کل ساختمان

در این سیستم بر خلاف سیستم‌های مرکزی مانند چیلر، هزینه مصرف انرژی برای سرمایش و گرمایش هر واحد از یک آپارتمان از هزینه شارژ عمومی آپارتمان مجزا شده و هر واحد می‌تواند بر مقدار مصرف خود کنترل داشته باشد. این مورد نیز از مهمترین مزایایی است که این سیستم دارد و همچنین در سیستم مینی چیلر و فن کویل هم به همین شکل می‌توان برای هر واحد یک مینی چیلر در نظر گرفت (به جای یک چیلر مرکزی برای تمام واحدها) تا هزینه مصرف انرژی هر واحد جداگانه محاسبه شود.

۶ . استفاده از آن به جای چند اسپلیت

استفاده از یک دستگاه داکت اسپلیت به جای چند اسپلیت (کولر گازی) و در نتیجه کاهش هزینه بهره برداری، تعمیر و نگهداری و عدم نیاز به تکنسین نگهدار

۷ . کاهش رطوبت هوا

در این سیستم نیز همانند سیستم های دیگری که بر پایه سیکل تبرید کار می‌کنند (مانند مینی چیلر و فن کویل یا اسپلیت) در فصل تابستان ، مقدار رطوبت هوای عبوری از دستگاه به علت تقطیر بخار آب موجود در هوا توسط کویل سرمایشی، کاهش می‌یابد.

۸ . گرمایش مطبوع و قدرتمند داکت اسپلیت

داکت اسپلیت همانند اسپلیت می‌تواند در سیکل گرمایشی کار کند و با مصرف برق گرمایش مورد نیاز را همانند سیکل سرمایش فراهم آورد. ولی در کشور ما که استفاده از گاز به جای برق جهت گرمایش مقرون به صرفه تر است ، در مناطق سردسیر و نیمه سردسیر کشور برای گرمایش از یک کویل آبگرم که در یونیت داخلی دستگاه جاسازی شده و به آبگرم ارسالی از طرف پکیج گازسوز یا بویلر موتورخانه متصل می شود، استفاده می‌گردد. بدین ترتیب با سرد شدن هوا در پاییز و زمستان، مسیر آبگرم ورودی به یونیت داخلی دستگاه داکت اسپلیت باز شده و آبگرم وارد کویل آن می‌شود و با چرخش فن دستگاه، هوای گرم وارد اتاق ها و سالن ها می‌شود. از جمله مزایایی که استفاده از کویل آبگرم و فن به همراه دارد این است که در لحظه شروع کار دستگاه، خیلی سریع دمای هوای داخل افزایش می‌یابد. (در نقطه مقابل سیستم گرمایشی مثل رادیاتور) 

معایب مهم و درد سرساز داکت اسپلیت‌ها

۱ . عدم منطقه بندی نمودن فضای داخل در دستگاه داکت اسپلیت

منظور از منطقه بندی نمودن، کنترل دمای اتاق ها و سالن ها به طور مستقل و جداگانه است که چندین اتاق متصل به یک داکت اسپلیت، نمی‌توانند دمای مستقل و جداگانه داشته باشند و همه آنها هم دما خواهند بود و همزمان سرد یا گرم می‌شوند. بنابرین در هر نوع ساختمانی که به کنترل جداگانه و مستقل دما در اتاق ها و سالن‌های آن نیاز است ، به جای داکت اسپلیت، سیستم مینی چیلر و فن کویل و یا استفاده از دستگاه های دیگر توصیه می‌شود.

برای مثال در یک واحد مسکونی اگر در اتاق کودک به دمای ۲۲ درجه سانتی گراد (۷۱ درجه فارنهایت)، در سالن به دمای ۱۹ درجه (۶۶ درجه فارنهایت) و در اتاق یک فرد جوان به دمای ۱۷ درجه (۶۳ درجه فارنهایت) نیاز باشد، دمای هوای خروجی از هر فن کویل را می‌توان به شکل مستقل از سایر فن کویل ها تنظیم نمود ولی در داکت اسپلیت اینگونه نیست و چون همه اتاق ها و سالن ها به یک یونیت سقفی و با کانال کشی وصل هستند، همه یک دمای برابر خواهند داشت. 

بنابرین اولین مورد از ۴ عیب مهم دستگاه اسپلیت همین مسئله است که کاربرد آن را محدود می‌کند. معمولا بهتر است از این سیستم فقط در جاهایی استفاده شود که کل فضای تهویه شونده یک تکه بوده و بخواهیم کل فضا با یک دما تهویه شود و از مزایایی که این سیستم ایجاد می‌کند (که در ادامه خواهیم گفت) بتوان بهره مناسب را برد.

راه حل کنترل دما :

البته یک راه برای کنترل مقدار هوای ورودی به هر اتاق و در نتیجه تنظیم دمای آن وجود دارد و آن راه این است که به جای استفاده از دریچه های ثابت ورودی هوا در هر اتاق یا سالن، از دریچه های موتور دار یا به اصلاح دریچه های ترموستاتیکی (دمپر) استفاده شود و هر دریچه به یک ترموستات نصب شده در هر اتاق متصل گردد و با فرمان ترموستات، مقدار باز بودن دریچه و در نتیجه مقدار هوای سرد یا گرم ورودی به هر اتاق کنترل شود. 

با کنترل مقدار هوا ، دمای هوای آن اتاق یا سالن نیز نسبت به اتاق های دیگر از نظر مقدار سردی و گرمی قابل کنترل خواهد بود. بنابرین در سیستم داکت اسپلیت هم می‌توان بر مقدار هوا و دمای هر بخش کنترل داشت به شرطی که از دریچه های ترموستاتیکی استفاده کرد و هزینه نصب آنها را نیز در نظر گرفت.

بنابرین ۲ عیب مهمی که با انجام این کار در سیستم ایجاد می‌شود عبارتند از افزایش هزینه اجرای آن و عدم ورود هوا به مقدار کافی به هر اتاق یا سالن. به این مسئله توجه کنید که مثلا وقتی دستگاه در حالت سرمایشی کار می‌کند، برای افزایش دمای یک اتاق نسبت به سایر اتاق ها، دمپر مربوط به آن اتاق باید حجم هوای خنک ورودی به آن اتاق را کاهش دهد که در نتیجه با مشکل کمبود هوا در آن اتاق مواجه خواهیم شد. در ضمن همانطور که گفتیم با اضافه شدن دمپرها به سیستم، قیمت تمام شده افزایش یافته و به جای آن می توان از سیستم های دیگری مثل چیلر و فن کویل بهره برد.

۲ . مصرف برق بالاتر نسبت به سیستم های دیگر

همانطور که توضیح داده شد در این سیستم کل فضای داخل با هم و به یک میزان تهویه می‌شود و برای مثال اگر فقط یک فرد در اتاق خود به تهویه نیاز داشته باشد، کل اتاق ها و سالن‌های دیگر متصل به آن سیستم، تهویه خواهند شد و این طبیعی است که انرژی زیادی به هدر رفته و مصرف برق سیستم افزایش می‌یابد. 

بنابرین هزینه های جاری استفاده از این سیستم درد سرساز خواهد شد. بنابرین دومین مورد از ۴ عیب مهم دستگاه داکت اسپلیت این مورد است و به همین خاطر توصیه می شود که از آن فقط در اماکنی استفاده شود که تقریبا در بیشتر ساعات، تمام افراد به طور همزمان در آنجا حضور دارند.

راه حل های کاهش مصرف :

۱ . با نصب یک ترموستات در هر اتاق و نیز نصب دریچه های ترموستاتیکی که با فرمان ترموستات به طور اتوماتیک باز و بست می شوند تا مقدار هوای ورودی به هر اتاق با توجه به نیاز کاهش یا افزایش یابد، می توان ضمن کنترل دمای هر اتاق به طور مجزا، از ارسال هوای سرد یا گرم به اتاقی که به تهویه نیاز ندارد، جلوگیری کرد و در نتیجه در مصرف انرژی صرفه جویی نمود و بدین ترتیب مصرف برق آن در مقایسه با سیستم های دیگری چون مینی چیلر و فن کویل به یک تعادل می‌رسد.

۲ . استفاده از داکت اسپلیت اینورتر و کنترل هوشمند و متناسب با نیاز کمپرسور آن (البته این مورد به طور مستقیم نمی تواند در جلوگیری از اتلاف انرژی ناشی از عدم حضور افراد در اتاق ها اثری داشته باشد و فقط با اینورتر می توان دور کمپرسور را متغیر نمود تا دستگاه همواره با حداکثر دور کار کند)

۳ . میزان صدای سیستم داکت اسپلیت

با توجه به اینکه یونیت داخلی در سقف کاذب جاسازی شده است و از فن بزرگی در آن برای رساندن هوا به همه اتاق ها و سالن ها استفاده می شود و از طرفی هوا از کانال های متعدد عبور می‌کند، صدای کارکرد فن یونیت داخلی به فضای داخل منتقل می‌گردد.

راه حل های کاهش صدا :

1. عدم نصب یونیت داخلی در ورودی اتاق نشیمن یا اتاق خواب ها و نصب آن در بالای سقف کاذب ورودی ها و راهروها

۲ . استفاده از دو یا چند دستگاه به جای یک دستگاه با ظرفیت بالا برای اماکن بزرگ (برای مثال به جای استفاده از دستگاه ۶ تن تبرید برای کل واحد می توان از دو دستگاه ۳ تن تبریدی استفاده نمود. هر تن تبرید برابر ۱۲۰۰۰ BTU/h است.)

۳ . تعبیه دریچه مکش یا دریچه بازگشت هوا در محل مناسب و استفاده از کانال های انعطاف پذیر عایق کاری شده (هم از نظر صوتی و هم حرارتی) و به طور کلی نصب آن توسط افراد با تجربه و به شکل اصولی و مهندسی شده

۴ . خرید دستگاه های با برند معتبر ایرانی یا خارجی که اجزای داخلی آنها مانند فن و الکترو موتور متصل به فن از نوع کم صدا یا به اصلاح فوق کم صدا (سوپر سایلنت Super Silent) باشد.

۵ . استفاده از داکت اسپلیت اینورتر

۶ . انتقال شیر انبساط دستگاه از پشت یونیت داخلی و قرار دادن آن در یونیت بیرون از ساختمان در نسل های جدید داکت اسپلیت ها (با این کار صدای عبور گاز مبرد از شیر انبساط شنیده نمی‌شود و برای جلوگیری از اتلاف انرژی در مسیر لوله‌ها ، از عایق های حرارتی مناسب بر روی لوله های مسی استفاده می‌شود.)

 حداکثر فضای قابل پوشش برای تهویه

چنانچه از این سیستم در ساختمانی چند طبقه استفاده شود و حجم فضایی که قرار است توسط آن تهویه شود زیاد باشد باید همانند اسپلیت از چندین دستگاه و چندین سری لوله کشی بین یونیت های داخلی (داخل ساختمان) و خارجی (خارج از ساختمان) استفاده شود. در ضمن چون بین یونیت خارجی و داخلی لوله کشی از نوع مسی است و گاز فریون (مبرد) بین یونیت ها در جریان است، نمی‌توان یونیت خارج از ساختمان را نسبت به یونیت داخل ساختمان از یک متراژ مشخص دورتر نصب نمود زیرا گاز مبرد در لوله های طویل دچار افت فشار زیاد شده و راندمان سیستم کم می شود و به همین علت معمولا یونیت خارج از ساختمان را (همانند کولر گازی) در تراس نصب می کنند و ممکن است در معرض دید قرار گرفتن دستگاه به زیبایی ساختمان لطمه بزند. 

این در حالی است که در سیستم های مرکزی دیگر مانند مینی چیلر و فن کویل یا چیلر و فن کویل ، گاز مبرد به یونیت های داخل ساختمان ارسال نمی شود بلکه این آب سرد و گرم است که توسط چیلر یا مینی چیلر (تولید کننده آب سرد) و پکیج یا بویلر (تولید کننده آب گرم) و پمپ به فن کویل های درون ساختمان پمپاژ می شود و محدودیتی در حداکثر طول لوله کشی آن وجود ندارد و می توان به راحتی آن را بر روی بام و یا فضایی دورتر از ساختمان نصب نمود.

راه حل نصب یونیت خارجی بر روی بام :

بنابرین امکان نصب یونیت های خارجی (کندانسینگ یونیت) بر روی بام و عدم افت راندمان بایستی بررسی شده و نیز هزینه های لوله کشی مسی بایستی متناسب با ابعاد ساختمان اندازه گیری شود.

حتما بخوانید:

مشاهده قیمت و مشخصات انواع داکت اسپلیت (Duct Split)

انواع برند های داکت اسپلیت موجود در فروشگاه حامی گلدن

شرکت های زیادی در سراسر دنیا در حال تولید دستگاه های تهویه مطبوع هوا و داکت اسپلیت در ظرفیت های سرمایشی و گرمایشی متفاوتی هستند.

به داکت اسپلیت‌های موجود در ایران می‌توان به برند ایرانی جی پلاس که توسط شرکت گلدایران تولید می‌شود اشاره کرد.

شرکت گلدایران داکت اسپلیت‌های ال جی و مایدیا هم در خط تولید خود قرار داده است که در مجموعه حامی گلدن موجود است.

برندهای ایوولی و زانتی جز برندهای خارجی داکت اسپلیت هستند که در مرکز فروش داکت اسپلیت حامی گلدن موجود است.

ظرفیت های موجود داکت اسپلیت در مجموعه حامی گلدن

برای مشاوره نصب و راه اندازی و خرید داکت اسپلیت در قسمت تماس باما می‌توانید با مجموعه حامی گلدن در ارتباط باشید.